Nirwana

Terwijl ik dit schrijf word ik met een Uber naar de luchthaven van Varanasi gebracht voor de terugvlucht naar Delhi. De afgelopen dagen heeft deze stad heeft een behoorlijke indruk op mij gemaakt. Van de overdrukke straten, vol claxonnerende voertuigen, auto’s, scooters, motoren en veel tuk-tuks en nog meer honden ... tot aan de bijna serene Maa Ganga. Bijna! 

Mijn hotel bevindt zich aan de Ganges in het midden van het bebouwde deel. Eerst door wat kleine straatjes links, rechts, dan via een flinke trap naar beneden en ik sta aan de oever van Maa Ganga.

Wie langs de oevers van de Ganges loopt, zal als eerste gevraagd worden “Do you want a boat sir? I make you cheap price”. Wanneer je dit aanbod afslaat, kom je al snel een vriendelijk lachende “Baba” tegen, een heilige, althans sommige zijn dat, er zitten genoeg neppers tussen. Hij vindt het prima als je een foto maakt. Tegen betaling natuurlijk. Het buikje moet tenslotte gevuld blijven. Loop je verder kom je ook aardig wat vrouwen met een baby op de arm. “No money, Sir, but milk for the baby”. Maar de grootste groep zijn de Indiase toeristen. En ze willen allemaal met je op de foto. Het spreekt vanzelf, tegen betaling natuurlijk, ook mijn buikje moet gevuld blijven.

Het meest, althans voor mij, opvallende onderdeel op deze oever waren de twee “burning ghats”, plaatsen waar mensen, na hun dood, gecremeerd worden. In het noorden een grotere en in het zuiden een kleinere locatie. Naast de afmeting en de “capaciteit” is er nog een belangrijk verschil. Bij de grote crematieplaats wordt uitsluitend met hout gecremeerd, terwijl de kleine ook een elektrische oven heeft. Dit is goedkoper en wordt dan ook veel gebruikt door de lagere, arme, kasten.

Waarom is de crematie in Varanasi zo belangrijk?

De Hindoes geloven dat wanneer je hier gecremeerd wordt en je as verstrooid wordt in de Ganges, dat je ziel rechtstreeks naar het Nirwana gaat. Reïncarnatie is onderdeel van hun geloof, maar het blijkt erg pijnlijk te zijn. Hier gecremeerd te worden, verzekert je van een “one way ticket to Nirwana” de Hindoe-variant van de hemel. Een van de gidsen vond, dat vooral mensen met een slecht geweten naar Varanasi komen om te sterven en hier gecremeerd te worden. Goede Hindoes gaan namelijk sowieso naar het Nirwana. Zit wat in.

Het is een “24/7 gebeuren” en er worden per etmaal gemiddeld 250 tot 300 lijken verbrand. Een crematie verbruikt tussen 60 en 90 kg hout. Hout dat, volgens mijn gids, ongeveer € 20,-- per kilogram kost. Een klein vermogen dus. Een andere gids vertelde me dat het speciaal hout is. Dit hout heeft een natuurlijke olie in zich waardoor je geen geur van het brandende lijk kan ruiken. Daar ik met mijn neus er bijna bovenop heb gestaan, kan ik inderdaad beamen dat je niets vreemds ruikt. Ook worden de lijken nog voorzien van de nodige poedertjes en zalfjes. Vast ook om de lucht te maskeren. Een verbranding duurt 2 tot 3,5 uur. Niet alles van lichaam verbrandt echter: van mannen blijft vaak een stukje borstbeen over, van vrouwen wat van het bekken. Het as en de restanten worden na afloop verzameld door een speciale groep mannen, de onaanraakbaren, de Dalits (de zogenaamde kaste-lozen) en daarna in de Ganges verstrooid.

Wat een bijzondere regel is, is dat bij de ceremonie geen vrouwen mogen zijn. Opvallend genoeg was ik echter wel getuige van een crematie waar wel een vrouw bij was.... De reden is dat vrouwen vaak te emotioneel worden en het tonen van emoties is hier "not done" omdat dan de vrijgekomen geest niet kan "vertrekken" maar blijft om te troosten. De ceremonie ziet er ongeveer als volgt uit. Het lijk, gewikkeld in goudkleurige gewaden, wordt naar de Ganges gebracht voor de reiniging, terwijl het hout opgestapeld wordt door de onaanraakbaren. Dan brengen de leden van de familie het lijk naar de brandstapel. Hier worden diverse zakjes poeder en soorten pasta over het lijk verdeeld. Dan komt een onaanraakbare met wat stro dat hij aan heeft gestoken op de plek waar het eeuwige vuur van Shiva, hun oppergod, continu brandend gehouden wordt. De familie loopt er 4x omheen, raakt het lichaam nog een laatste keer aan en dan wordt de stapel aangestoken door de oudste zoon. Binnen een paar minuten staat de stapel geheel in brand.

Maar niet iedereen wordt verbrand. Meer hierover in de volgende post.